پرولاكتين هورمونی است که از بخش قدامی غدة هیپوفیز آزاد میشود. ترشح پرولاکتین با آزاد شدن هورمون دوپامین از هیپوتالاموس تنظیم (مهار) میشود.
![]()
پرولاكتين
پرولاكتين هورمونی است که از بخش قدامی غدة هیپوفیز آزاد میشود. ترشح پرولاکتین با آزاد شدن هورمون دوپامین از هیپوتالاموس تنظیم (مهار) میشود. هورمون آزادکنندة تیروتروپین[1] مترشحه از هیپوتالاموس که باعث آزاد شدن TSH از آدنوهیپوفیز میشود، نیز باعث رهایی پرولاکتین می‌گردد. بنابراین، در کم‌کاری تیروئید افزایش تولید پرولاکتین دیده میشود. مانند سایر هورمون‌های مترشحه از آدنوهیپوفیز ترشح پرولاکتین نیز تغییرات شبانه روزی[2] دارد (حداکثر ترشح آن طی خواب و حداقل آن بین 10 صبح تا 12 ظهر است).
پرولاکتين با مکانیسم‌های زير بر روی تخمک‌گذاری اثر می‌گذارد:
1- پرولاکتین تعداد گيرنده‌‌های LH روی جسم زرد تخمدان‌ها را افزايش می‌دهد و در نتیجه منجر به افزايش ساخت و ترشح پروژسترون در زنان میشود. به همین علت در کاهش شدید پرولاکتین اختلالات قاعدگی و ناباروری ایجاد میشود.
2- افزایش پرولاكتين با مهار ترشح GnRH موجب مهار ترشح پالسي گونادوتروپين‌ها میشود و در نتیجه افزايش ناگهاني LH در وسط سيكل را متوقف می‌کند. اين امر منجر به عدم انجام تخمک‌گذاری و یا کاهش آن مي‌شود.
3- پرولاكتين روند توليد آندروژن آدرنال را تحريك مي‌كند. افزايش آندروژن مي‌تواند سبب افزایش وزن و پرمویي گردد.
افزايش پرولاکتین اغلب ناشی از وجود تومور خوش‌خيم در قاعدة غدة هيپوفيز است، بنابراین توصیه میشود که برای تمام بیماران مبتلا به هایپرپرولاکتینوما، یک CT - اسکن یا MRI از منطقة sella turcica نیز انجام شود. علايم هيپرپرولاكتينمي در زناني كه در دوران شيردهی نیستند به صورت ترشح شير از پستان مشخص مي‌شود. پرولاكتينوما علت 20-15٪ موارد آمنورة ثانويه است. افزایش پرولاكتين ممكن است با اضطراب و افسردگي همراه باشد. براي رفع اين مشكل مصرف داروي بروموكريپتين یا کابرگولین (آگونیست‌های دوپامین) موفقيت‌آميز است اما در بعضي موارد نادر غده بايد برداشته شود (جراحی ترانس اسفنوئیدال[3]).
پرولاكتين
پرولاكتين هورمونی است که از بخش قدامی غدة هیپوفیز آزاد میشود. ترشح پرولاکتین با آزاد شدن هورمون دوپامین از هیپوتالاموس تنظیم (مهار) میشود. هورمون آزادکنندة تیروتروپین[1] مترشحه از هیپوتالاموس که باعث آزاد شدن TSH از آدنوهیپوفیز میشود، نیز باعث رهایی پرولاکتین می‌گردد. بنابراین، در کم‌کاری تیروئید افزایش تولید پرولاکتین دیده میشود. مانند سایر هورمون‌های مترشحه از آدنوهیپوفیز ترشح پرولاکتین نیز تغییرات شبانه روزی[2] دارد (حداکثر ترشح آن طی خواب و حداقل آن بین 10 صبح تا 12 ظهر است).
پرولاکتين با مکانیسم‌های زير بر روی تخمک‌گذاری اثر می‌گذارد:
1- پرولاکتین تعداد گيرنده‌‌های LH روی جسم زرد تخمدان‌ها را افزايش می‌دهد و در نتیجه منجر به افزايش ساخت و ترشح پروژسترون در زنان میشود. به همین علت در کاهش شدید پرولاکتین اختلالات قاعدگی و ناباروری ایجاد میشود.
2- افزایش پرولاكتين با مهار ترشح GnRH موجب مهار ترشح پالسي گونادوتروپين‌ها میشود و در نتیجه افزايش ناگهاني LH در وسط سيكل را متوقف می‌کند. اين امر منجر به عدم انجام تخمک‌گذاری و یا کاهش آن مي‌شود.
3- پرولاكتين روند توليد آندروژن آدرنال را تحريك مي‌كند. افزايش آندروژن مي‌تواند سبب افزایش وزن و پرمویي گردد.
افزايش پرولاکتین اغلب ناشی از وجود تومور خوش‌خيم در قاعدة غدة هيپوفيز است، بنابراین توصیه میشود که برای تمام بیماران مبتلا به هایپرپرولاکتینوما، یک CT - اسکن یا MRI از منطقة sella turcica نیز انجام شود. علايم هيپرپرولاكتينمي در زناني كه در دوران شيردهی نیستند به صورت ترشح شير از پستان مشخص مي‌شود. پرولاكتينوما علت 20-15٪ موارد آمنورة ثانويه است. افزایش پرولاكتين ممكن است با اضطراب و افسردگي همراه باشد. براي رفع اين مشكل مصرف داروي بروموكريپتين یا کابرگولین (آگونیست‌های دوپامین) موفقيت‌آميز است اما در بعضي موارد نادر غده بايد برداشته شود (جراحی ترانس اسفنوئیدال[3]).